Kokunun insanlar üzerindeki etkisi çok yüksektir. İnsanın ruh halini, özgüvenini ve hatırlanma biçimini kokular belirlemektedir. Ferah ve iç açıcı bir koku, rahatlatıcı, enerjik ya da çekici bir his oluşturmakta olup, duygusal bağ kurmaya da destek olmaktadır.
Koku alma duyusuna biraz daha dikkatli bakıldığı zaman, orada yalnızca güzel ya da hoş olmayan kokuları değil anılarınızın da olduğunu fark edeceksiniz. Koku alma duyusu, hafızamız ile öteki duyularımızdan daha çok bağlantıya sahiptir. En basit örnek, çok hoşlandığınız babaannenizim evine gittiğiniz zamanlarda, hafızanız kapı girişindeki yasemin kokusunu kayıt altına alır. Yasemin kokusunu aldığınızda içinizde mutluluk ve sevinç duygularının harekete geçmesinin sebebi tam anlamı ile budur. Hafızanızda yasemin en hoş hatıralarınızın kokusudur.
Koku alma duyumuz hafızamız ile alakalıdır ve bir tarafı ile bütün duygularımıza temas eder. Kokuların insan üstündeki psikolojik tesirleri senelerce çok yönlü incelemeler ile araştırılmış ve parfüm piyasası bu araştırmalardan çok büyük yarar elde etmiştir. Farklı duyguları simgeleyen koku aralıkları, kokuların formüllerinde ve piramitlerinde konum sahibi olmaya başlamıştır. İstekler, sakinlik, huzur, mutluluk, canlılık, kuvvet, rahatlama... Her koku ruh durumu üzerinde bir etkiye sahiptir ve bu açıdan bakıldığı zaman parfüm bir bireysel bakım ürününün ilerisidir.
Kokular ve duygular arasında bir ilişki mevcuttur. Ancak bu ilişki romantik bir yaklaşımdan ziyade, kesinlikle bilimsel bir temele dayanmaktadır. Koku alma reseptörlerimiz, duyguların merkezi olarak kabul edilen limbik sistemi hareketlendirdikten hemen sonra, beynin en derin bölgelerini uyararak bilişsel tanımanın gerçekleştiği kortekse sinyaller iletir. Bundan dolayı, belirli bir kokuyu mesela vanilyayı doğru bir şekilde isimlendirdiğimizde, o koku ilk andan itibaren limbik sistemi uyarmış ve derinlere yerleşmiş duygusal tepkileri tetiklemiş olur.
Güzel kokuların insanın ruh durumunu farklılaştırdığı ve iyilik duygusuna destek olduğu kanıtlanmış bir bilgidir. Bilimsel gerçekliği bir tarafa ayırıp kendinizi ve kokular ile alakanızı aklınıza getirin. Bir bebeğin kokusu evrende hangi insanın iyi hissetmesine sebep olmaz? Yağmurun ardından topraktan gelen tazelik kokusu size göre de insana huzurlu ve taze hissettirmiyor mu? Bilimsel araştırmalar mevzuyu bir adım ileri taşıyor ve şunun gerçekliğini de kanıtlıyor. Kokuların yalnızca adları bile insanlarda bir iyilik durumunu harekete geçirmek için yeterli oluyor. Hoş bir kokudan bahsetmenin bile insan duyguları üstünde iyi bir etkisi mevcut.
Hoş kokuların iyi duygularımızı harekete geçiriyor olması, insanlar üzerindeki algılarımızda da önemli bir role sahiptir. Bir insanın çok hoş olmasa bile sizi etkileyen bir kokusunun olması, ona karşı iyi duygular hissetmenize yardımcı olur.
Koku duyusunun algılar üstündeki tesiri yalnızca insana özel değil. Şampuanlar ile alakalı bir kullanıcının testinin neticelerine göre, katılımcıların bir başlangıç testinde genel performans bakımından son sırada bulunduğu şampuan, kokusu farklı hale getirildikten sonra yeni bir testte ilk sırada yer aldı. Yapılan yeni testte katılımcılar, şampuanın daha rahat bir şekilde arındırıldığını, daha çok köpürdüğünü ve saçın daha parlak olmasını sağladığından söz ettiler. Oysa şampuanda farklılaşan tek unsur parfüm olmakla birlikte, hoş kokan bir ürün birden sıralamada konumunu üstlere kolaylıkla çıkarabilmektedir.
Koku seçimleri, genel olarak belli hatıralar ve çağrışımlar ile alakalı son derece kişisel bir husustur. Bazı kokular çok evrenseldir, örneğin bebek, yağmur sonrası toprak, taze biçilmiş çim veya taze meyve kokusu neredeyse herkes tarafından sevilir. Bazı koku seçimleriyse insanların karşı karşıya kaldıkları olumsuz deneyim ve olaylar ile alakalıdır. Genel olarak bildiğimiz kokulardan daha fazla hoşlanırız. Ancak neredeyse herkesin beğendiği kokuları bile bazen anılarımız ile ilişkilendirir ve kokulara rastladığımızda mutsuz olabiliriz.
Koku alma duyumuz düşündüğümüzden daha çok kullandığımız bir duyumuzdur. Kokuların ruh halimiz üstünde o kadar derin bir tesiri mevcut ki, koku alma duyusunun kullanılamıyor olması kişiyi bedensel olarak da sarsıyor. Koku kaybı hem Parkinson hem de Alzheimer hastalıklarında ortaya çıkıyor. İncelemeler, düşüşe geçen koku alma duyusunun, motor yetenek problemleri gelişmeden birkaç sene evvel ortaya çıkan, her iki koşulun başlangıcının erken bir göstergesi olabileceği ihtimalini gösteriyor.
Kokunun insan üstündeki psikolojik tesiri, algılarımız ve duygularımız ile harekete geçen ve hareketlerimize kadar yansıyan kuvvetli bir tesir. İyi hissetmenizi sağlayan bir koku kullandığınız zaman ruh duyumunuz iyiye doğru gidiyor ve bu olumlu durum, hareketlerinizi de yumuşatır.
